1. CEPHEDEN DEĞERLENDİRME

Kişinin yüzü doğal baş pozisyonunda değerlendirilmektedir. Yüze cepheden bakıldığında yüzün şekli, yüzün yüksekliği, orta hat, asimetri, alt yüz oranları, dudaklar ve burun değerlendirilmektedir.

Kişinin yüz yüksekliği ve yüz genişliği arasındaki oran kadınlarda 1,3-1, erkeklerde 1,35-1 oranındadır. Yüz formunun farklı değerlendirme yöntemi de elmacık kemikleri ile alt çene köşeleri arasındaki orana bakılarak yapılmasıdır. Sağ ve sol alt çene köşeleri arasındaki mesafe, sağ ve sol elmacık kemikleri arasındaki mesafeden %30 oranında azdır. Bu oranlar göz önünde bulundurularak, yüz formunun geniş veya dar, uzun veya kısa olduğuna karar verilir. 

Yüzün orta hattını belirleyen, alın ortası, burun ucu, üst ve alt dudak ortası, çene ucu noktalarının aynı düzlemden geçmesi beklenir. Bu noktalardan oluşturulan yüz orta hattının alt ve üst dişlerin orta hattı ile çakışması istenir. En sık karşılaştığımız yanılgılardan biri burun eğriliği olan hastalarda üst dişleri ilgilendiren orta hattın sapmış olarak algılanmasıdır. İskeletsel, dişsel ve yumuşak doku asimetrinin değerlendirilmesinde yüzün orta hattı önemlidir. Hiçbir yüz tam olarak simetrik değildir. Fakat majör asimetriler estetik algıyı bozan yegane unsurlardan biridir.

Genel hatlarıyla yüz, 3 eşit dikey düzlemde incelenir:

• Üst yüz: üst alın ve kaşlar arasında kalan bölge
• Orta yüz: kaşlar ve burun tabanı arasında kalan bölge
• Orta yüz: burun tabanı ve çene ucu arasında kalan bölge.

Üst yüz problemleri şiddetli kaniofasial deformiteleri işaret etmektedir. Orta yüzde yanakaların, elmacık kemiğinin ve burun çevresi yumuşak dokunun düz veya dolgun olmasına bakılır. Orta yüzün çökük olması bu dokuların belirginliği ile değerlendirilir. Kulak önünden başlayan, elmacık kemiğinden devam eden burun kenarından dudak köşesine uzanan hayali konveks bir eğri vardır. Bu eğri, alt çenenin önde veya üst çenenin geride olduğu durumlarda bozulmaktadır. Orta yüzün çökük olduğu durumlarda ‘göz akı’ (sclera), gözün beyaz olan kısmı, hasta karşıya bakarken irisin altında izlenmektedir.

Bir kapanış problemini, sadece ortodontik olarak veya çene ameliyatı ile düzeltme kararı, alt yüz değerlendirilerek verilmektedir. Alt yüz yüksekliği dudak ile 1:2,2 oranında iki bölgeye ayrılır. Bu oranın bozulması, üst çene ve alt çenenin yüksekliğinin normlardan sapmış olduğunu gösterir.

Dudaklar, gülümseme güzelliğini doğrudan etkileyen unsurdur. İstirahat halinde üst ve alt dudak arasındaki mesafe 1-5 mm’dir. İstirahat halinde üst kesici diş görünürlüğünün, daha estetik ve daha genç algılanması açısından 1-5 mm olması istenir. Gülümseme sırasında, tüm kesici dişlerin görünmesi, hatta 2 mm dişeti görünmesi estetik açıdan önem arz etmektedir. Erkeklerin üst dudaklarının uzun olmasından dolayı kesici diş gösterme miktarı kadınlara gore daha azdır.

2. PROFİLDEN DEĞERLENDİRME

Profilden bakıldığında alın, burun, yanaklar, burun çevresi dokular, dudaklar, burun-dudak açısı, dudak-çene ucu kıvrımı, çene ucu, çene ucu boyaz kıvrımı değerlendirilir.

Burnun şekli, büyüklüğü, yüz ile olan açıları, çok önemli bir  değerlendirme kriteridir. Burun, çene ameliyatlarında (ortognatik cerrahide), üst çene konumunun değerlendirilmesi bakımından oldukça büyük öneme sahiptir. Burun ile dudak arasında oluşan açının yaklaşık 85 – 105 derece olması beklenir. Bu açının değeri, kadınlarda erkeklere nazaran daha fazla olabilir.

Yanak bölgesinde, kulağın önünden başlayan elmacık kemiklerinden devam eden ve burun kenarından dudak köşelerine kadar inen hayali konveks bir çizgi vardır. Bu devamlılık gösteren çizgi, üst ve alt çenenin ön-arka yöndeki konumundan etkilenmektedir. Burun çevresindeki dokular da orta yüz yetersizliğinin değerlendirilmesinde oldukça önemlidir.

Dudakların kalınlığı, önde veya geride olması, alt yüz bölgesinde değerlendirilen diğer önemli kriterdir. Üst dudak, alt dudağın hafif önünde konumlanır. Bu konum, dudakları alttan destekleyen dişler ile ilişkilendirilir.

Alt çene ucunun normlara göre geride ileride veya normal konumda olup olmadığı çeşitli yöntemler ile tanımlanmaktadır. Bunlardan biri ortodonti uzmanlarının kullandığı gerçek dikey çizgiye göre konumunu ölçmektir. Çene ucunun bu çizgiye göre konumuna bağlı olarak, alt çenenin yüze göre geride veya ileride olduğu sonucuna varılır.

Bu makalenin yazım amacı, siz okuyuculara yüz estetiğinde göz önünde bulundurulan kriterleri basit ve anlaşılabilir şekilde sunmaktır. Aslına bakılırsa daha birçok detaylı klinik ölçümler, lateral ve ön-arka kafa radyografileri, 3 boyutlu tomografiler ile yüz değerlendirilmektedir. Bu konuda daha detaylı ve kişiye özel bilgi almak için bir ortodonti uzmanına başvurulmalıdır.